Dantel ve Oya

By: Unknown on 09:10

DANTEL

• Fransızca bir kelime olan Dantel, her çeşit iple örülen ya da bir kumaş kenarına işlenecek şekilde örülen ince ve ağ görünümündeki örgüyü ifade eder. 
• Masa örtülerinden giyim ürünlere kadar çok çeşitli kullanıma sahiptir.
• Tarihimizde dantel önemli bir yere sahiptir ve her yörenin dantelleri değişkenlik gösterir. Her yörenin kendine has kültürünü yansıtır.
• Dantelin tarihçesi MÖ 2500'lere, Firavunlar zamanına kadar uzanıyor.
• Doğu Anadolu örgü sanatının ilk olarak ortaya çıktığı topraklardır. 
• Orta Asya'da yapılan arkeolojik araştırmalarda Türklere ait ilk örgü örneklerine rastlanmıştır. Bu bulgulardan sonra Mısır mezarlarında en eski örgü örnekleri tespit edilmiştir.
• İlerleyen yıllarda örgü ticaret yoluyla Avrupa’ya yayılmıştır. Örgü sanatı ipeğin Avrupa’ya gelmesiyle birlikte büyük gelişme göstermiştir. 1485-1603 yılları (Tudor ve Elizabeth Devri) örgünün altın çağıdır.
• Dantel yapımının tarihi 16. yüzyıla, Venedik’e dayanır.
• Dantel ve oya Türk el sanatlarının kadınlarca yürütülen önemli bir koludur. Kökenleri, uygulamaları ve ürünleri farklı olan dantel ve oya ayrı ayrı gelişmiş el sanatlarındandır. 
• Türkiye’de dantel çeyiz içinde yer alır; yatak, divan ve masa örtülerinde, yastık kenarlarında, çevre ve mendillerde süs öğesi olarak kullanılır. Bütünüyle dantel olan perde ve örtüler de vardır.

DANTEL VE OYA ARASINDAKİ  FARK

Oyalar Anadolu genç kızlarının ve kadınlarının günlük yaşamlarında karşılaştıkları her varlığı ve kendilerini etkileyen her olayı renkli iplikle ya da boncukla biçimlendirip oluşturdukları bir kenar süsüdür.

 Oya dantelden farklı olarak çiçek, meyve, yaprak gibi bitkisel motifler ile simgesel şekillerin ibrişim ya da başka bir iplikle örülmesiyle elde edilir. Kimi oyalarda renk renk küçük boncukların kullanıldığı da görülmektedir. 

Dantelin motifleri çoğunlukla örülürken oluşturulur. Oysa oyalar bütünüyle,simgelediği varlığın biçimine uygun olarak örülür; top top, salkım salkım, yaprak yaprak sıralanmış motiflerden oluşur.

Oya günümüzün Anadolu genç kız ve kadınlarının da severek yaptıkları el sanatlarının başında gelmektedir. Her genç kız ya kendisi örerek ya da bu işlerle geçimini sağlayan oyacı kadınlara ördürerek başörtülerinin etrafına geçirilmiş ya da herhangi bir iş için kullanılmaya hazır oyaları çeyizinde bulundurur.

Kadınların toplumsal durumları ile uygun oyalarla süslenmiş başörtüleri takmaları eskiden yaygın bir gelenekti. Evli, nişanlı, nişanlısı askerde, hamile, dul ve yaslı kız ya da kadınların iç dünyalarını yansıtan oyalar vardı.

Günümüzde yeni adlarla da anılarak yapılmakta olan oyalar başörtüsü dışında bazı eşyaların kenarına dikildiği gibi, yaka iğnesi, kemer ve çanta süsü olarak da kullanılmaktadır.